20. yüzyılın başında katarsis kavramı psikoloji ve psikoterapiye girdi. Kurucusu Sigmund Freud olan psikanalizin psikoterapötik uygulamasına dayanmaktadır. Psikanalizde, "katarsis" kavramı, yanıtın eşanlamlısıdır, bu da hastanın derin iç çatışmalarının ortadan kaldırılmasına ve zihinsel ıstırabın ortadan kaldırılmasına yol açar.
Yunancadan çevrilmiş olan "katarsis" terimi, "şifa" veya "temizlik" anlamına gelir. Freud tarafından önerilen ve takipçileri tarafından geliştirilen yöntemin özü, bir kişinin kasıtlı olarak hipnoz durumuna sokulmasıdır. Hastanın böylesine değişen bir bilinç durumu, terapiste yardım için başvuran kişinin acı verici anılarına ve travmatik deneyimlerine erişmesini sağlar. Bilinçsiz dürtülerin salımını, çoğu durumda patojenik belirtilerin ortadan kaldırılmasına yol açan deneyimlerin serbest bırakılması takip eder.
Katharsisin etkisi aşağıdaki gibi yorumlanabilir. Bedensel duyumların eşlik ettiği güçlü duyguların arka planına karşı, bir kişi gerginlik olmadan bir duruma dönüşerek iç çatışmayı ortadan kaldırır. En büyük psikoterapötik etki, hasta bilinçli olarak onun için geçmiş acı verici olaylardan geçerek, zihni, duyguları ve fiziksel hisleri birleştirdiğinde elde edilir. Bu, geçmişin travmatik resimlerinin sözel olarak yeniden üretilmesi değil, bilinçaltının alanına erişerek bunlara tamamen daldırma ile ilgilidir.
Katharsisten geçmek, psikolojik çatışmanın en derin köklerine ulaşmayı ve acı verici deneyimlerin nedenini ortadan kaldırmayı mümkün kılar. Vurgu, mantıksal yapılar üzerinde değil, somatik ve duygusal akıntı üzerinedir. İçgözlem ve bir kişinin durum koşullarına yetersizliğinin makul bir açıklamasını bulma girişimleri sadece arınmayı başarmayı zorlaştırır.
Hastanın katarsis deneyimi genellikle derhal bir huzur durumuna daldırılmasına, fiziksel refahta keskin bir iyileşmeye yol açar. Uzun bir süre boyunca, katarsis yoluyla boşaltılan birikmiş yük, travmatik bir durumdan tamamen kurtulma ve arınma hissi verir. Kural olarak, bir katarik deneyimden geçmek, bir kişinin hayatına tam bir özgürlük hissi getirir ve bazı durumlarda daha fazla terapötik etki ihtiyacını ortadan kaldırır.